Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) u dzieci

Jakiś czas temu wspominałam o depresji, którą charakteryzował nastrój obniżony, bądź drażliwy. Nastrój może być obniżony, wyrównany lub podwyższony. O podwyższonym możemy mówić np w manii. Jednak nie występuje ona nigdy sama. Najczęściej miesza się razem z depresją tworząc w swoim przebiegu swoistą sinusoidę. Raz nisko, raz wysoko, raz na jednym biegunie, a raz na drugim. Stąd pochodzi nazwa "dwubiegunowa". Choroba afektywna? Afekt to aktualny stan emocjonalny danej osoby. Nastrój to natomiast utrzymujący się przez dłuższy okres, dominujący stan uczuciowy. Tak naprawdę nastrój i afekt łączą się ze sobą i determinują zachowanie się człowieka. Gdy afekt jest labilny, lub nieadekwatny do sytuacji to mówimy o zaburzeniach afektywnych.
Przejdźmy do konkretów. Jak wspomniałam ChAD to cykliczne występowanie manii i depresji, mogą być przeplatane okresami remisji. Jakie są typowe objawy?

Mania:
- wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
- wzmożona rozmowność (potrzeba mówienia)
- gonitwa myśli lub subiektywne odczuwanie ich przyspieszenia
- utrata normalnych zahamowań społecznych, prowadząca do zachowań niedostosowanych do okoliczności
- zmniejszona potrzeba snu
- wzmożona samoocena lub poczucie wyższości
- łatwa odwracalność lub stałe zmiany aktywności lub planów
- zachowania bezceremonialne lub lekkomyślne, niedocenianie ryzyka (np wydatki, nierozsądne interesy, lekkomyślna jazda)
- zwiększona energia seksualna lub seksualne nietakty.
- mogą być także objawy psychotyczne: omamy i urojenia

Depresję omawiałam wcześniej, więc zapraszam tutaj

Tak jak depresja różni się w pewnych kwestiach, tak samo mania ma swoje cechy charakterystyczne u dzieci:
Dominują problemy związane z nauką i zachowaniem w szkole, skłonność do bójek i niebezpiecznych zabawa, dążenie do poszukiwania przyjemności w stanach wywołanych przyjęciem określonych substancji psychoaktywnych, częste są rozmowy seksie i zachowania o charakterze seksualnym.

U dorosłych fazy choroby trwają dniami, a nawet miesiącami, u dzieci jednak może szybko przebiegać zmiana faz. W skrajnych przypadkach nawet kilka razy dziennie.

Jakie trudności diagnostyczne? Dzieci z ChAD często są spostrzegane jako dzieci niegrzeczne, zdemoralizowane, mogą trafiać do ośrodków socjoterapeutycznych czy wychowawczych. Przez co często nie mają odpowiedniej diagnozy i leczenia, co nasila niepożądane zachowania i utrudnia funkcjonowanie społeczne. Zanim rozpozna się ChAD często dzieci mają ADHD, która może tylko przypominać ChAD, ale może także z nią występować jednocześnie.
Często także jako pierwszy może wystąpić epizod depresji, w związku z tym zanim poznamy prawdziwe rozpoznanie musi dojść do epizodu manii, czyli musi upłynąć jeszcze trochę czasu.

Na co zwrócić uwagę:
- nadruchliwość, nadpobudliwość - mimo leczenia ADHD
- wzmożony nastrój nieadekwatny do sytuacji
- ryzykowne zachowania, częste bójki, a także niebezpieczne sporty, zabawy
- zachowania o podtekście seksualnym.
Często takie zachowanie przeplata się chwilami obniżonego nastroju, poczucia winy.

Co robić, o
Zgłoś się z dzieckiem do psychiatry. W cięższych przypadkach konieczna może być hospitalizacja. Obserwacja w warunkach szpitalnych może pomóc w odpowiedniej diagnozie, gdyż krótka obserwacja w czasie porady może być niewystarczająca.

Jak często?
Szacuje się, że 0,2-0,4% dzieci i młodzieży (czyli 2-4 osób na 1000) choruje na ChAD. Patrząc na te liczy, można przypuszczać, że w średniej wielkości szkole, może być przynajmniej jedna osoba z tym zaburzeniem.

Krótki opis przypadku.
Na początku swojej pracy spotkałam chłopca 10 letniego. Był rozbiegany, impulsywny, miał także problemy z koncentracją. (czyli spełniał kryteria dla rozpoznania ADHD, o którym pisałam tutaj).Po leczeniu była chwilowa poprawa. Po dwóch latach wrócił na nasz oddział. Dotychczasowe leczenie nie przynosiło efektu. Chłopiec miał problemy z funkcjonowaniem w grupie. Nasiliły się również inne zachowania: wchodził w rolę błazna, często śmiał się i wygłupiał, nie zawsze adekwatnie. Zdarzały się także zachowania o podtekście seksualnym. Nadal był rozbiegany i miał problemy z koncentracją. Mimo to zauważalne były momenty obniżonego nastroju. Gdzie przyznawał, że źle o sobie myśli, że jest beznadziejny, że nie panuje nad sobą. Takie stany obniżonego nastroju nawracały prawie codziennie. Patrząc na te objawy rozpoznałam ChAD. Po wprowadzonym leczeniu chłopiec znacząco poprawił swoje funkcjonowanie, poprawił zdolność koncentracji, nauka w szkole zaczęła iść lepiej, a kontakty z rówieśnikami zaczęły być poprawne. Przy wypisie opiekun z domu dziecka nie mógł uwierzyć w poprawę. Kilkakrotnie musiałam powtórzyć "proszę uwierzyć w chłopca i dać mu szansę". Od tamtej pory nie widziałam go. Ciekawa jestem jak sobie radzi.



Bibligrafia:
1. Psychiatria pod red M. Jarema
2. Psychiatria dzieci i młodzieży pod red I Namysłowska
3. Zaburzenia emocjolnalne i behawioralne u dzieci