Ważny problem, z którego nie zawsze się wyrasta - Moczenie nocne u dzieci

Z czym nam się kojarzy moczenie nocne u dzieci? Z zaburzeniami emocjonalnymi, z zaniedbaniem? Na pewno jest to drażliwy temat. Moczenie nocne jest problemem, które dotyka wiele dzieci. Jest ono wstydliwe zarówno dla dzieci jak i dla rodziców. Dlatego chciałabym tym razem o nim opowiedzieć. Kiedy go rozpoznajemy? Jakie jest postępowanie?


Dziecko powinno nauczyć się kontrolować swoje potrzeby fizjologiczne do końca 3 roku życia. Dzieci 4-5 letnie powinny już świadomie panować nad oddawaniem moczu.Jednak kontrola mikcji w nocy wymaga więcej czasu. Moczenie nocne rozpoznajemy dopiero gdy dziecko skończy 5rż.
Czym jest moczenie nocne?
Jest do mimowolne oddawanie moczu w nocy, w czasie snu, stale lub okresowo.
Problem ten dotyka znacznej części dzieci, bo aż 15-20% pięciolatków i 5-7% dziesięciolatków, a nawet 1-3% dorosłych,

Moczenie nocne często kojarzy nam się z zaburzeniami emocjonalnymi. Faktycznie często tak bywa. Jednak warto zauważyć i pamiętać, że nie jest to jedyna przyczyna, lecz jest jedną z wielu. Zanim rozpoznamy podłoże emocjonalne moczenia musi wykluczyć inne problemy.

Wśród zaburzeń mikcji możemy wyróżnić: nietrzymanie moczu i moczenie. To pierwsze spowodowane jest zaburzeniami organicznymi, drugie zaś opóźnionym dojrzewaniem lub zmianami czynnościowymi.

Przyczyny nietrzymania moczu

1. ze strony układu moczowego - nieprawidłowa budowa powoduje niemożność utrzymania kontroli mikcji
2. ze strony układu nerwowego - nieprawidłowa regulacja

W tych zaburzeniach konieczne jest leczenie przyczynowe, jednak uszkodzenie często jest trwałe.

Moczenie nocne można podzielić na dwa typy: pierwotne i wtórne. O pierwotnym mówimy wtedy, gdy dziecko moczy się w nocy od urodzenia i nie było dłuższej przerwy bez moczenia się. Wtórne jest wtedy, gdy dziecko przez przynajmniej 3-6 miesięcy kontrolowało mikcję w czasie nocy, a później zaczęło się moczyć.

Przyczyny moczenia:

Moczenie pierwotne 

1. zbyt duża produkcja moczu w nocy: nadmierna podaż płynów w godzinach wieczornych, nieprawidłowy dobowy rytm wydzielania ADH
2. zbyt mała objętość pęcherza
3. opóźnienie dojrzewania prawidłowej kontroli nad czynnością pęcherza -izolowane zaburzenia mechanizmów kontrolujących odruch świadomej mikcji, towarzyszące opóźnionemu rozwojowi psychoruchowemu
4. niestabilność mięśnia wypieracza występująca tylko podczas snu
5. zaburzenia snu, trudności z wybudzeniem się
6. opóźnienie wdrażania nawyków higienicznych
7. zaburzenia emocjonalne

Moczenie wtórne

1. niestabilność pęcherza moczowego - wtórna nadwrażliwość mięśnia wypieracza spowodowana nawrotowym zakażeniem układu moczowego
2. nieneurogenny pęcherz neurogenny (zespół Hinmana)
3. pęcherz neurogenny
4. wady układu moczowego 
5. wielomocz - moczówka prosta, moczówka nerkowa, polidypsja psychogenna, przewlekła niewydolność nerek, niewyrównana cukrzyca, odmiedniczkowe zapalenie nerek, hipokaliemia lub hiperkalcemia, niektóre tubulopatie, uszkodzenie osmoreceptorów.
6. zakażenie (nawracające) układu moczowego
7. kamica moczowa
8. uporczywe zaparcia
9. zespół bezdechu nocnego
10. alergia pokarmowa
11. padaczka

Jak widać przyczyn jest wiele, dlatego warto zdiagnozować dziecko moczące się w nocy, nie czekać aż "wyrośnie".

Po wykluczeniu przyczyn organicznych i czynnościowych warto zastanowić się nad przyczynami emocjonalnymi. Często spotyka się je u dzieci u których jest trudna i/lub stresująca sytuacja rodzinna. Np rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby, rozłąka, problemy szkolne, pojawienie się młodszego rodzeństwa.

Gdy wykluczymy wszelkie przyczyny moczenia i wiemy, że jest ono jedyny objawem, możemy mówić, że mamy do czynienia z pierwotnym izolowanym moczeniem nocnym. Jest to najczęstsza postać moczenia.

Jak leczyć pierwotne izolowane moczenie nocne?

U młodszych dzieci skutek przynoszą ćwiczenia behawioralne:

1. wysadzanie na nocnik śpiącego dziecka
2. wybudzaniu dziecka w celu udania się do toalety
3. przyznawaniu nagrody za "suchą"noc, 
4. wykonywaniu ćwiczeń zwiększających pojemność pęcherza moczowego

U starszych dzieci - powyżej 7 roku życia - stosuje się metody dźwiękowe. Przy pomocy piżamek z czujnikiem wilgoci, które reagują dźwiękiem na odrobinę moczu. Mają za zadanie obudzenia dziecka na początku mikcji.

Przy braku skuteczności powyższych metod można wprowadzać leczenie farmakologiczne (desmopresyna, imipramina). Dużą skutecznością odznacza się połączenie metod behawioralnych i farmakologicznych.

Trzeba koniecznie pamiętać, że nie wolno karać dziecka za mokrą noc, ani poniżać czy wyśmiewać. 

Ważne jest to, żeby zdawać sobie sprawę, że nie zawsze dziecko wyrośnie z pewnych problemów. Dziecko moczące się w nocy, gdy dorasta czuje się z tym źle. Często nie chce uczestniczyć w życiu rówieśników - nie chce nocować poza domem, nie chce jeździć na wycieczki. Boi się bycia wyśmianym. Dziecko takie ma obniżoną samoocenę. Moczenie nocne zdecydowanie częściej jest przyczyną zaburzeń emocjonalnych niż skutkiem.

Jeśli Twoje dziecko ma z tym problem. Porozmawiaj o tym z pediatrą, niech pokieruje na dalsze badania. Nie wstydź się pomóc swojemu dziecku.

Bibliografia:

1. http://www.mp.pl/artykuly/59111 Leczenie pierwotnego izolowanego moczenia nocnego u dzieci

2. http://pediatria.mp.pl/choroby/ukladmoczowy/show.html?id=66632 Moczenie u dzieci

3. http://pediatria.mp.pl/aktualnosci/badania/show.html?id=69396 Nie ignorujmy nocnego moczenia u dzieci

4 Zaburzenia i choroby psychiczne u dzieci Jadwiga Komender w Pediatria pod red. B. Górnickiego

5. Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. Lidia Popek w Psychiatria Dzieci i Młodzieży pod red. prof. I. Namysłowskiej